Եթե դու գնում ես, ուրեմն երբեք էլ չես եղել

Ամեն մի հոգեվիճակ իրեն բնորոշ մտքերն ու տևական ապրումներն ունի ու, թեև տխրելը հաճելի չէ, բայց ուրախ ժամանակ ոչ ամեն ինչն է գույներով ու գնահատելի։ Օրինակ՝ ուրախ ժամանակ մենք չենք գնահատում այդ կատարելությունն ու սովորական ենք համարում ճիշտ այնպես, ինչպես սեփական մեղքերի մեջ ուրիշ մեղավորներ փնտրելն ու գտնելը կամ էլ՝ ջուր խմելը:

Բայց եթե ջուր չլինի ու ոչ էլ մեկ այլ մեղավոր(երկրորդի հաշվով վստահ չեմ), տխրությունը հիշեցնել կտա երանությունն ու կսկսի ստիպել ներսում գտնվողին, որ գնահատի դա, բայց, երբ նորից հասնում ենք մեր ուզածին, դարձյալ դառնում ենք սովորական ըմպող ու սովորական անմեղ:
Երբ ունենում ենք նրան, մտածում ենք, որ միշտ էլ ունենալու ենք ցանկացածն ու դառնում ենք սովորական նրա կողքին, բայց հենց այդ սովորականն էլ, սովորականի պես դուրս է շպրտում նրան մեր կյանքից ու տանում ամե՜ն ինչ:
Իհարկե, կան մարդիկ, ովքեր ավելի են ուժեղանում ու անսպառ ինքնավստահությամբ գնում են ունեցածի հետևից, հասնում դրան ու կողպում ուժեղ, որ նույնիսկ սեփական ցանկության դեպքում, չգնա իր կողքից, որովհետև իրենք էլ երբեմն իրենց ցանկությունների ու մտքերի վրա վստահ չեն ու իրենք էլ մեկ-մեկ ուզում են դիմացինին դուրս շպրտել:
Դուրս շպրտելը լինում է զգուշավոր ու նույնքանից տասն անգամ ավելի հանդուգն: Մարդիկ իրենք իրենց հետ նույնիսկ անկեղծ չեն ու համոզում են դիմացինին, որ անիրական խոսքերը իրական զգացմունքներ են: Հիմա չեք էլ հասկանա, թե ինչ եմ խոսում, ինչից սկսեցի և ուր հասա. կարծես Խաչատուր Աբովյանի նման աննորմալի պես վերնագրից շեղված, սկիզբն ու վերջը իրար չհարմարեցնելով անիմաստ բաներ գրեմ, բայց հոգեվիճակն ինքն է ստիպում ապրել պահեր, որոնք լի են այսպիսի աբովյանական մտորումներով ու, թեև ես ինքս իմ մեջ գիտեմ գրելուս իմաստը, սակայն ընթերցողը միգուցե տասն անգամ կարդալուց հետո էլ իմաստ ու կապ չգտնի:
Լավ, ինչևէ. կան պահեր, երբ կողքիդ զգալով մեծ ջերմություն ու սեր, փորձում ես ապացուցել, որ այդքանն էլ բավական է, բայց ներսում ինչ-որ բան ագահանում է միայն այդ հարցում ու պահանջում ավելին: Երբ չես հասնում այդքանից ավելիին ու ավելիից ավելիի ավելիին, մտածում ես, որ դա այն չէր ու վերը նշված ձևով՝ հանդուգն ու իբր ազնվագույնս վռնդում ես նրան հոգու տաքուկ սենյակից ու թողնում դրսում՝ չմտածելով, որ առջևում ձմեռ է և նա գնալու տեղ չունի:
Մեկ-մեկ կարող ես հիշել նրա մասին, բայց դա տևում է ակնթարթ… Երբ հիշողության մթագնած ծալքերում այլևս ոչ մի նշույլ նրանից չկա, երբ նա կար, բայց հիմա չկա, երբ նա եկել էր սիրով, իսկ դու նույն սիրով դուրս հրավիրեցիր, երբ ինքդ էլ չհասկացար քայլերիդ <<խորը>> իմաստն ու ամեն ինչ անխելքի նման գցեցիր անծայր հորը, որտեղ հասնելու համար առավելագույնս ինքդ պետք է նետվես, որտեղից ոչ մի շանս չկա ողջ դուրս գալու կամ նրան գոնե մի պահ տեսնելու:
Այս հանդուգն ու <<ազնվագույն>>, սովորական անմեղ ու սովորական ջուր ըմպող մահկանացուն, ում հանդեպ այսքան չարություն ու անորոշ զգացմունքներ ունեմ, ում երբեք չեմ հասկացել և չեմ հասկանա, ով անում է գործողություններ, որոնք միայն գործողություն են և ոչ գործ, ով երբեք էլ հաստատուն չի եղել և միշտ տատանվել է կյանքի կարևորագույն թելի վրա, ով միշտ օրորվել է, բայց դեռ ցած չի ընկել, ով թեկուզ ծանր է մի բարակ թելի համար, բայց միշտ մնացել է դրա վրա, ով ամեն գնով <<անմեղ>> է ու <<ազնիվ>>, ունի այն անունն, ինչ որ՝ ես, ունի այն ազգանունն ու հայրանունը, ինչ որ՝ ես, ունի այն մտքերն ու անհասկանալի ճանապարհը, ինչ որ՝ ես…

Գլուխը կախ փիլիսոփայությու՜~!!ն

Եթե աշխարհում փիլիսոփայությունը ի հայտ է եկել դեռ 2500 տարի առաջ, ապա ինձ մոտ այն իր նորածին աչքերը բացեց միայն վերջերս, որ դեռ ճպռոտ են, բայց կարողանում են ինչ-որ բան տեսնել, ու միգուցե դա մարդու մեջ ոչ թե որպես գիտական ուսումնասիրություն է ծնունդ առնում, այլ որպես  կյանքի խորհրդածությունների, մտքերի վերարտադրությունների ամբողջություն, ու մարդն ինքնստինքյան սկսում է իր համար գլուխկոտրուկներ ու հանելուկներ թարգմանել, որովհետև ազատ է իր խաղաքարտերի դասավորության հարցում ու ինքն է որոշում դրա պատասխանն ու վերջաբանը:
Կյանքի անորոշության սահմանագիծն էլ է անորոշ, կյանքի յուրաքանչյուր պահ անորոշ է, ու ինչքան էլ փիլիսոփայորեն հավանականություններ փնտրենք անորաշությունը որոշակիացնելու, միևնույն է, ամեն ինչ մնում է գլուխը կախ ու ծուռ, կամ էլ մի անորոշ հարթության վրա, որովհետև մեզ շրջապատող յուրաքանչյուր երևույթ միգուցե և երևակայության ծնունդ է ու ամեն ինչն էլ տարակարծության աղբյուր:
Փիլիսոփայությունը իմաստասիրություն է, բայց փիլիսոփան իմաստասեր դժվար թե լինի: Մենք բոլորս մեր ներսում փիլիսոփաներ ենք ու բոլորս էլ մեր մտքերը փորձում ենք հնարավորինս կարգավորել, ու կյանքի հանդեպ մեր աշխարհայացքը, մեր երևակայական ազատությունը, երբ մեզ նետում է երազանքների ու մտքերի աշխարհ, սկսում ենք մտորել կյանքում տեղի ունեցող բոլոր դժվարությունների ու հաջողությունների մասին, սկսում ենք ծաղրել մեր երևակայությանն ու չնայած, որ վերջաբանը մենք ենք ընտրում, հաճախ ոչ միշտ է կատարվելիք գործողությունը լինում մտածածին համապատասխան: Մեզ թվում է, թե գլուխկոտրուկը, որը վերջապես գլուխ բերեցինք, պետք է հատի այն ճանապարհը, որով անցնում է կյանքը, բայց կյանքը՝ լի անորոշությամբ, հաճախ երազը դուրս է շպրտում իր ուղղուց՝ թողնելով, որ դա ամբողջ կյանքում զուգահեռաբար անցնի մեր կողքով՝ երբեք չհատելով ուղիղը…
Կյանքը, ինչպես յուրաքանչյուր գիտություն, ունի որոշակի չափորոշիչներ, ունի իր ուսմունքը և համառորեն պարտադրում է բոլորին յուրացնել դա, բայց երբ ուղեղը պարապությունից երազանքների գիրկն է ընկնում, մեր երազների աշխարհում մենք ազատ ենք մեր կյանքի ուղիղը գծելու հարցում, ու ինչպես ասում է Ավետիք Իսահակյանը. «Երազը մեր չխոստովանած, անկեղծ ցանկությունների հայելին է»…

Ջրափեսա <3

Արդեն քանի՜ շաբաթ է, ինչ երկու հեռավորությունների սահմանագիծը տատանվում է 3000+ կիլոմետրի, ու էդտեղից սկսած 600 կիլոմետրի միջև, ու ոչ մի կերպ և ոչ էլ գոնե մի քիչ չի մոտիկանում այն սահմանագծին, որից ինձ մոտ ընդամենը մի քանի րոպեի ճանապարհ կլինի: Հիմա ոչինչ էլ չհասկացաք և պետք էլ չէ միտքն այն է, որ նա ինձնից հազարավոր կիլոմետրեր հեռու լինելով, փորձում է գտնել գիշերային մի ժամ, որի ընթացքում, նույնիսկ, եթե ժամեր լինեն, փոխանակելու ենք ընդամենը մի քանի բառ. միտքն այն է, որ հազարավոր կիլոմետրերը, նույնիսկ, եթե ոչինչ ներսում չեն փոխում, ապա արտաքինից անխղճորեն ու համառորեն ծամածռում են դեմքն ու քամում են սիրտը, նույնիսկ, երբ կիլոմետրերը տասնյակ էին, այդ հեռավորությունը նույնն էր թվում, որովհետև ժամերը, երբ նույնիսկ կողքիս էիր, նորից մի քանի բառ փոխանակելուն հազիվ էր հերիքում, որովհետև չնայած, որ անդադար խոսում էինք, 3-4 օրերը բոլորովին էլ չէին բավականացնում, որ ես քեզ պատմեմ 18 տարվա իմ ամբողջ կյանքն ու միևնույն ժամանակ քո 20 տարիների ճանապարհը լսեմ. թեկուզ, որ ես երկար նախադասություններ շատ եմ սիրում ու հաճախ վերջին բառերը գրելիս մոռանում եմ սկիզբը, բայց և այնպես ես գիտեմ, թե ինչ է իմ մտքում, գիտեմ, որ այս ուղիղ երկու շաբաթները կարծես 2 տարի լինեն, որովհետև երեկ հաշվելիս ասում էի, որ մեկ ամիս ու երկու շաբաթ անցել է ու նույնիսկ այդ բառերը ասելիս շեշտեցի <դեռ>-ն ու հետո հասկացա, որ դեռ երկու շաբաթ է անցել, առանց մեկ ամսի, ու ջրափեսա ու ջրահարս արտահայտությունները, որոնք դու առաջարկեցիր ու պինդ պահպանում ես մինչև օրս, դարձել են սովարական ու նույնիսկ առաջին նախադասությունդ, որ իմ հարցին պատասխանեցիր, որը եղավ թեկուզ առանց ջուր սկզբնարմատի, բայց և այնպես` վերջին արքայազն ու փեսան դու ճիշտ էիր =)))
Հիմա սա գրում եմ, որովհետև քեզ անչափ կարոտում եմ, որովհետև դու դարձել ես իմ հոգու ամենավառ ավազի հատիկը, ու թեև դու չես հասկանա, թե դա որն է, այնուամենայնիվ, եթե գիշերը քեզ հետ խոսելիս ուղեղս չանջատվի(ինչպես սովորաբար լինում է), ես քեզ կբացատրեմ դա: Ես քեզ երբեք էլ չեմ ասում, թե ինչ է կատարվում այնտեղ, որտեղ դու ապրում ես ինձ հետ, որովհետև առիթ ու պատճառ չի լինում, բայց ես գիտեմ, որ դու ամեն ինչ էլ շատ լավ գիտես, ու միակ միջոցը, որով կարող եմ քեզ փոխանցել իմ զգացումները, գրելն է, բայց չմտածես, որ սրանք միայն իրար կողքի շարված բառեր են, որոնք կարող եմ նույնիսկ չզգալ ու գրել, ինչպես առաջ, սրանք այն բառերն են, որոնք մի կերպ են դուրս գալիս ուղեղից, բայց որոնք ինքնաբերաբար դուրս են թռչում սրտից ու, միևնույն է, սրտից դուրս եկածը միշտ էլ հասնում է…

Երբ գիտակցաբար անջատում ես գիտակցությունդ

Երբ կյանքս լցվել էր երիտասարդ ու վառ գույներով, ու շուրջս միայն անհոգ իրականություն էր, երբեք չէի մտածում, որ կյանքում ավելի շատ դժվարություններ կան, քան ես տեսնում էի: Երբ հազար համեմատական էի անցկացնում իդեալի ու իրականության միջև, հասկանում էի, որ իրականը իմը չէ, ու ես դեռ շատ հեռու եմ նրանից, ով իմը պիտի լինի: Երբ ամբողջ կյանքում մատների արանքով էի նայում իրականության ու իդեալի տարբերությանը, մտածում էի, որ կյանքը հենց էդպես էլ շարունակվելու է, հազար պատմություններ ու իդեալին անհամապատասխան իրականություններ են հայտնվելու: Երբ կյանքս իր թեթև հունով անցնում էր, ես մտածում էի, որ էդպես էլ լինելու է ամբողջ կյանքում, ես երբեք չեմ հասնի իմ իդեալին ու դա ինձ բոլորովին պետք էլ չէ, ես ունեմ այն, ինչ ունեմ, ունեմ այն, ինչն ինձ թեկուզ պետք չէ, բայց երևում է, ու դու հիմա սա կարդալով ինձ շատ ճիշտ ես հասկանալու, որ գիտակցաբար հարմար թեկնածուն կարող է նույնիսկ սիրելի չլինել ու ես դրան համաձայն էի…
Ես երբեք չէի մտածի, որ սերը կարող է մարդուն դնել անելանելի պատերի մեջ ու, չնայած, ինչպես դու ես ասում, ամեն տեղից էլ ելք կա ու ելքը պիտի լինի ցեխոտ ու զզվելի, սարդոստայններով ու փոշոտ, քարքարոտ ճանապարհով ուղեկցվող, ու եթե այդ ելքի լույսը մի օր երևա, ուրեմն ինձ իդեալը հաստատ պետք է: Ու ես շատ լավ հասկանում եմ, որ նման հարցերին չանդրադառնալը գիտակցությունը անջատելու ու անիրական իրականությամբ ապրելու հետևանքն է, երբ գիտակցությունը չի հաղթում սրտին ու հոգու բոլոր մասնիկները միասնաբար սիրում են քեզ, երբ սրտիդ ոչ մի անկյուն բաց չի մնում, որովհետև մի փոքր մասում շատ մարդիկ են, իսկ մի մեծ մասում միայն մի մարդ, ով թեկուզ անհնարին իրականություն է, բայց և իմն է, ով իմ կյանք մտավ միանգամից ու համարձակ քայլերով, ում խելահեղությունը, թեև գովազդի է նմանվում, բայց սահմաններ չունի, ում կողքին քեզ զգում ես ամենազոր, բայց իրականությունը գիտակցելիս դառնում ես տկար ու անկարող, դառնում ես թույլ ու նույնիսկ մտքովդ չես էլ ուզում անցկացնել, որ նրան հասնելը իրոք դժվար է: Դժվար է, որովհետև վախենում ես ասել՝ ես քեզ սիրում եմ, դժվար է, որովհետև թաքուն ու գաղտնի արարքներն այնքան շատ են, որ իրականությունը բացահայտելու հնարավորություն չկա, դժվար է, որովհետև վախն էլ շատ է, դժվար է, որովհետև մարդիկ մեզ չեն հասկանում, դժվար է, որովհետև մենք ինքներս էլ մեզ չենք հասկանում, դժվար է, որովհետև, թեև սիրում եմ, բայց լռում եմ, դժվար է, որովհետև հեշտ ոչինչ չի լինում այս կյանքում, մանավանդ հեշտ չի լինում իդեալը ու ոչ մի անգամ էլ երջանկությունը հեշտ չի տրվում, բայց այսօր իմ երջանկությունը դու ես, որովհետև ես միշտ էլ քո կողքին եմ լինելու, որովհետև, չնայած երեք օրվան, դեռ 90 տարի ունենք ու դու ինձ այնքան շատ ես սիրում, որ դա միայն քո աչքերից էլ է երևում, ու ես քեզ այնքան շատ եմ սիրում, որ մեզ համար ամեն ինչ հեշտ է լինելու…

Սիրելիի մնացորդը

Երբ ամեն վայրկյան մտածում ես այն մասին, որ հաջորդն ավելի լավն է լինելու ու ամեն բան կփոխվի, սկսում ես ապրել երևակայական ու անիրական, սկսում ես դառնալ սարսափելի պատկերավոր ու ափսոսում ես, որ ապրում ես այն աշխարհում, որը քեզ չի պատկանում: Երբ սկսում ես հույսեր փայփայել, որ մյուս վայրկյանին ամեն ինչ լավ է լինելու, սկսում ես երազել ու կորցնում ես իրականության զգացումը, սկսում ես զբաղվել ինքնախաբեությամբ ու ամենաստոր ձևով, անխելքի նման հավատում ես քեզ: Երբ բոլորը կողքից ասում են, որ նա քոնը չէ ու դեմքիդ շպրտում են դառը ու ճիշտ ճշմարտությունը, սկսում ես ցավից ողբալ, բայց և այնպես քեզ համոզում ես, որ դու ստոր էլ կարող ես լինել և պիտի հավատաս քո ստին: Երբ նա քեզ էլ առաջարկում է նույն ստորությունը, որի մասին դու գիտեիր, բայց վրան ճիշտ էիր լցրել, սկսում ես համոզել, որ նա շփոթվել է, սկսում ես նորից խաբել, հույսեր փայփայել, որ նա, միևնույն է, քեզ սիրում է և դա պարզապես շփոթմունք էր: Բայց դա շփոթմունք չէր ու ես դա տկարությունով լեցուն հասկացա, որ ժամանակավոր բնույթ է այս ամենն ու ես քեզ բոլորովին պետք չեմ…
Երանի՜ դու հայերեն կարդալ իմանայիր, երանի՜ իմ գրածները հասկանալ իմանայիր, երանի՜ իմանայիր, թե ինչ եմ ուզում, թե ինչքան եմ կարոտում ու ինչքան եմ ստորացել: Երանի՜ նրան, ում դու իրոք չես ստելու, երանի նրան, ով նայելու է աչքերիդ մեջ ու ինքն էլ իրեն չի ստելու, երջանկությունից ու հպարտությունից ողբալու է, իրեն զգալու է զորեղագույն ու վեհագույն, որ կարողացավ տրորել մոլախոտով պարուրված էժանագին հողատարածքն ու հասնել քեզ, սիրել քեզ ու արեց այնպես, որ մոլախոտերը նույնիսկ հավաքել, մաքրել պետք չեկավ, արեց այնպես, որ թեթև քամուց նրանք իրենց կամքով պոկվեցին ու ընկան անդունդը, դարձան ժայռից կախված տերևներ, որոնք սպասում են մեկ ուրիշ քամու, որովհետև իրենց կյանքն այդպիսին է՝ երևակայական ու ստոր, անպիտան, այնպես, որ նույնիսկ սեփական աշխարհ ստեղծելու հնարավորություն չկա, որովհետև ներսը լցնելու ոչինչ չկա…
Երբ տարօրինակ ապրելակերպով մի մուրացկան, ով փորձում է բոլոր հնարավոր և անհնար ձևերով համոզել, որ իր աշխարհն ունի, սկսում է ստորանալ, որովհետև ինքը հավատում է իր հորինած ստին, բայց և այնպես, տերևը երբեք էլ ծառ չի դառնա, տերևի պոկվելուն պես նա կհեռանա, իսկ ծառը, թե պոկվի, նրան վերակենդանացնողներ շատ կան, որովհետև ծառը երբեք տերև չի դառնա, ինչպես, որ ես՝ նա…

Միևնույն հողից ծլած

Մանկության ընկերներն, իհարկե, երբեք չեն մոռացվում, մանավանդ, երբ այն դառնում է հասուն ու մեծ ընկերություն:
Երբ մենք սովորում էինք կրթսեր դպրոցում, ես միշտ հիանում էի նրա հասակով, որովհետև նա իմ ամենամոտիկ ընկերն էր և մի բան պետք է հորինեի, որ սիրեի նրան: Երբ նա ռուսաց լեզվի ոչ լիարժեք դասեր էր սովորում մեր տանը, ես միշտ գրում էի առաջինն ու տալիս էի, որ նա արտագրեր, որովհետև ուզում էի, որ նա էլ իմ բարությունը սիրեր, որովհետև ես բարձր հասակ չունեի: Երբ իմ ծննդյան օրն էր, ես միայն հասակը չէ, որ սիրում էի, նաև նրա նվիրած խաղալիքները, իսկ ամենավառ հիշողությունը կապիկն էր, որը մշտապես մահճակալիս կենտրոնում էր, իսկ հիմա՝ չգիտեմ:
Եվ վերջապես, երբ նա լքեց մեր երկիրը, ես դրա մասին նույնիսկ չէի էլ մտածում, որովհետև չգիտեի, որ նրան էլ չեմ տեսնելու, դպրոցի երկար ու դժվարանցանելի ճանապարհը անցնելու եմ մենակ, ու ոչ ոք չի լինելու կողքիս, որ նայեմ նրան ու հիանամ հասակով. նա իմ միակ ու ամենամոտիկ ընկերն էր:
Անցան տարիներ, և մի անգամ հեռավոր Ֆրանսիայից զանգ եկավ մեր տուն ու իմ բարձրահասակ ընկերը իր նույն մանկական ամաչկոտությամբ սկսեց անիմաստ խոսել ընդամենը 10 վայրկյան, իսկ հետո մեկ, երկու, երեք ու չեմ էլ հիշում, թե քանի րոպե նա լռեց. ես էլ էի լռում, որովհետև ասելիք չունեի, որովհետև հեռախոսով ես նրան չէի սիրում, որովհետև չէի տեսնում այն, ինչը սիրում էի:
Դա եղավ առաջին ու նախավերջին զանգը, իսկ վերջինը ես նույնիսկ չեմ էլ հիշում…
Ժամանակ առ ժամանակ ես հիշում էի նրան, հիշում էի, երբ դուրս էի գալիս այդ դպրոցից, հիշում էի, երբ պատահաբար փողոցում հանդիպում էի դասընկերներիս, հիշում էի, երբ կապիկին ամեն գիշեր դնում էի պահարանիս վրա ու ամեն առավոտ նա նորից զբաղեցնում էր իր պատվավոր տեղը:
Ես, իհարկե, չէի էլ ակնկալում, որ մի օր կարող եմ նորից ընկերանալ նրա հետ, որ ամեն ինչ դեռ կորած չէ, բայց արի ու տես, որ ամեն ինչ դեռ նոր է սկսվում:
Քսանմեկերորդ դարյան այս համացանցային ժամանակները փաստորեն կորածը կարողանում են վերադարձնել, ինչպես որ իմ՝ արդեն ավելի բարձրահասակ ու արդեն ամբողջովին ամոթը կորցրած ընկերոջը:
Այժմ մենք նորից լավ ընկերներ ենք, գրեթե ամեն օր խոսում ենք ու դեռ ասելու շատ բան ունենք: Ես, իհարկե, արդեն հասակը չէ, որ սիրում եմ նրա մեջ, այլ արդեն այն հատկանիշները, որոնք կարողացան պահպանել մեր ընկերությունը: Ուզում եմ ասել, որ նա աշխարհի ամենայուրահատուկ մարդկանցից է, նա այն մարդն է, ումից ես կարող եմ նեղանալ ոչ ավել, քան մեկ րոպե, ում անտանելի կատակները, թեկուզ և զայրացնում են, բայց շարունակում են ինձ դուր գալ, ում հասակը, որը թեև կարևոր չէ, բայց կարոտում եմ, ում ուզում եմ միշտ տեսնել, ուզում եմ վերադարձնել այնտեղ, որտեղ իր հողն է, երկուսիս հողը, բոլոր հայերի հողը ու երբ էլ որ լինի, ես միշտ պատրաստ եմ ընդունել նրան ու կարոտով սպասում եմ:
Իմ ամենալավ, բարի ու ազնիվ ընկեր՝ Վարդգես Բաղրամյան:

Անկեղծության ժամ

Այսօր չեմ գրելու եթերային ու փոխաբերություններով, շատերի համար անհասկանալի ձեռագրով, ովքեր չնայած ոչինչ չեն հասկանում, բայց կարդում են, որոնց ես չեմ սիրում, ու չնայած, որ ես միշտ կողմ եմ հումանիստական արժեքներին, գրվածքներիս մեջ շատ հաճախ շեշտադրում եմ դա, հասկանում եմ, որ ինքս երբեք այդպիսին չեմ եղել ու միգուցե չլինեմ: Ես նյարդայնանում եմ շրջապատիս բոլոր մարդկանցից, բացառությամբ շատ քչերի. հիմա իմ ծանոթներից շատերը, կարդալով այս տողերը ու համոզված լինելով, որ այդ նյարդայնացնող զանգվածում նրանք առիթ չունեն տեղ գտնելու, հանգիստ աչքերը կշարժեն առաջ ու կկարդան այս տողերը ու միգուցե` ոչ մինչև վերջ: Ես հիմա շատ արագ տպում եմ այս տառերն ու եթե սխալվեմ, ես թքած ունեմ գիտունիկների վրա, ովքեր կեղտ կգտնեն հարյուրաբառ այս նյութի մեջ ու կճպացնեն երեսիս՝ իրենց զգալով պորտի լավ բժիշկ…
Անկեղծ ասած ոչ ոքի վրա առանձնակի բարկացած չեմ ու դրա համար չէ, որ գրում եմ սա, պարզապես ամեն օր դուրս եմ գալիս շենքից վատ տրամադրությամբ, որովհետև վերելակում կամ աստիճաններին հաստատ մեկը ապուշի մեկն է եղել, ու, չնայած, որ ոչինչ չի արել, միևնույն է ես զզվում եմ իրենից: Ամենուր այնքան շատ են անտակտ մարդիկ, որ աչքիս բոլորն ադպիսին են թվում: Եթե ինձ հնարավորություն տրվեր միայնակ ապրել ամբողջ կյանքս, ես մեծ հաճույքով, առանց մեկ վայրկյան մտածելու կօգտվեի այդ առիթից, ու չմտածեք, որ չէի դիմանա. ի՞նչու չէի կարող: Ես հիմա չեմ դիմանում մարդկային անասուն՝ ոչինչ չասող խոսքերին, չեմ դիմանում անկապ, դատարկ մարդկանց այդպես մեծարելուն ու Քաջ Նազարի ճակատագրին արժանացնելուն, չեմ դիմանում կեղծավոր ու <<սիրալիր>> ժպիտներին, խոսքերին ու տափակաբանության մեջ ապրող մարդկանց: Ես զզվում եմ ինձ շրջապատող գրեթե ամեն ինչից: Ես նյարդայնանում եմ իմ ընկերներից, ընկերուհիներից, որովհետև նրանք ոչ մի ընկեր էլ չեն, որովհետև նրանք ոչինչ չեն հասկանում, բայց և այնպես նրանք կան, որովհետև պիտի լինեն, հակառակ դեպքում ոչինչ չի փոխվի կյանքում, իսկ իմ կյանքում ամեն օր մի բան փոխվում է. ես ամեն օր գտնում եմ մի հիմար, սև կետ ու կենտրոնանում եմ դրա վրա, որովհետև ուրիշ ոչինչ դրա կողքը չկա: Ես էգոիստ եմ, որովհետև ուրիշ ոչ ոք չկա, որ նրան համարեմ արժանի, որովհետև ինձ ոչ ոք այնքան լավ չի հասկանում, ինչքան ես ինքս ինձ: Եվ հետո, ես գիտեմ, որ ոչ մի բան հավերժ չէ ու թեկուզ ես՝ ոչ մի լավ ընկերուհի լինել չեմ կարող, ես գաղտնիք պահել չեմ կարող, որովհետև, եթե պետք լինի դա ասել, ես կասեմ. ես սրիկա չեմ, պարզապես եթե ինձ վստահվել է, ուրեմն սարսափելի բան չկա, եթե ուրիշն էլ իմանա: Ես երբեք մտերիմ ընկերուհի չեմ ցանկացել, որովհետև նրանք հոգս են ու տնային կենդանիների նման որոշակի խնամք ու ուշադրություն են պահանջում, իսկ ես նյարդայնանում եմ ուրիշների կյանքը լսելուց, որովհետև, ի տարբերություն աշխարհում ապրող մարդկանց մեծամասնության, դա ինձ բացարձակապես չի հետաքրքրում ու դրա համար էլ ես դա կարող եմ ասել նրան, ում կուզեմ… Թեկուզ, որ ես լավագույն ընկերուհի ունեցել եմ, բայց ես հիմա զզվում եմ նրանց բոլորից, հիմա սա մանյակի գրառման է նմանվում ու միգուցե որոշները ինձ դնեն հոգեկան անհավասարակշիռ վիճակում գտնող մեկի տեղ, բայց ես, միևնույն է, թքած ունեմ:

Ես դարդոտ մարդ չեմ, ընդհանրապես, ես կյանքից դժգոհ մեկը չեմ, ես ուրախ եմ, որ առիթ ունեմ ապրելու, ես համոզված եմ, որ մի օր կգա ու ես կավարտեմ այդ համալսարան անունով դժոխքը, ու միգուցե հետագա կյանքս ավելի լավ ընթացք ստանա, պարզապես չեմ կարող հաշվի չառնել, որ կա դեռ 3 տարի, որոնք ստիպված եմ անցկացնել առնետների տանը, որտեղ յուրաքանչյուրը յուրովի առնետ է, ու ինչպես սիրում են ասել՝ մարդկային վառ ու յուրահատուկ տեսակներով առնետներ, որոնք միգուցե մի օր կմնան թակարդում ու կսաաատկեն:
Հիմա ինչ ուզում եք մտածեք ^_^

Երբ տարօրինակը դառնում է յուրահատուկ…

Վերջերս, կամ էլ` ոչ վերջերս, ասպարեզ է եկել մի արտահայտություն, որը անհասկանալի կերպով, դատարկաբանություն է դարձել ու քաշում է իր կողմը բոլոր անկապներին: Երբ ինչ-որ մի տարօրինակ երևույթին լրատվամիջոցներն անդրադառնում են ու ասում, որ նա աննոռմալ է, ի հայտ են գալիս հասարակության վառ «անհատականություններ», ովքեր իրենցից «մեծ» բան են ներկայացնում և հպարտ են, որ առիթ ունեն արտահայտվելու` այն էլ` ոչ սովորական ու ասում, որ` «զաթո» տարբերվող ա… Իսկ ի՞նչ է նշանակում այս խոհափիլիսոփայական գաղափարը, որը մի տեսակ ուրիշ իմաստ ունի ու չունի, բայց փոխարենը հասկացվում է ուրիշ ձև:
Ես կարծում եմ, որ տարբերվել չի նշանակում լավը լինել: Ես տարբեր եմ նրանից, նա նրանից, ինքն էլ ինձնից և այդպես շարունակ:
Արտահայտությունը անողները կարծում են, որ Հայաստանում բոլոր մարդիկ նույնն են, իսկ մի քիչ ավելին իրենցից ներկայացնողները` ի նկատի ունեն բոլոր դատարկներին: Ասեմ, որ բոլոր դատարկները իրար նման չեն, մեկը մի քիչ քիչ, մեկը` մի քիչ շատ ու չի կարելի ասել, որ նրանք նման են: Ասեմ ավելին` եթե նա դատարկ է ու հագնվել է կարմիր, դեղին, նարնջագույն ու վարդագույն, նա տարբեր է ու դա նրա անհատականության արտացոլանքն է: Իսկ մյուս դատարկը, ով ոչնչով էլ աչքի չի ընկնում` մնում է ավելի շատ դատարկ, քան իրականում կա: Նմանը ու ոչ նմանը չգիտեմ, թե ինչով է որոշվում, բայց երբ մարդը դեբիլ է, սակայն ունի ուշադրություն գրավելու ինչ-որ ձև, նրան վերագրվում է մի բացառիկ կերպար է, ինքն էլ սկսում է իրեն ներշնչել, որ ինքն ուրիշ է և ոչ ոք չի կարող հասկանալ իր իրական «ես»-ը, իր ընկերներն անհանգստանում են, քանի որ չեն կարողանում լեզու գտնել փառահեղի հետ ու քանի որ նրանք բան չեն հասկանում, դառնում են Քաջ Նազարի ծառաները:
Հասարակությունում շատ են անուղեղ ու սեփական մտքեր չունեցող մարդիկ, և եթե դու նրանց մեջ չկաս` լավ է, բայց դեբիլ չլինելը այդքան էլ մեծ առավելություն չէ… Իհարկե, առավելություն է դեբիլների նկատմամբ, բայց…
Հ.Գ. էս նկարի մարդը իսկական դեբիլ է, բայց քանի որ տարբերվող է, նրան ոչ ոք չի կարող հասկանալ… Շա~տ խորն է…

Ցտեսությո՜ւն ընկեր, հաջողությո՜ւն եղբայր

Երբևէ չէր եղել այսպիսի զգացում. այնպես, որ րոպեի մեջ 50-60 անգամ նայեի ժամացույցին, չէր եղել այնպես, որ սպասեի մի վատ նորության, որից դրդված գոնե հետաձգվեր Երևան-Գերմանիա թռիչքը: Չէր եղել այսպիսի զգացում, որ ներսումս միանգամից ապրեր մի քանի վիշտ, որոնց սկզբնապատճառն էր ընկերոջս գնալը: Երբևէ իմ ոչ մի բարեկամ-ծանոթ-հարազատ ստիպված չէր եղել լքել հայրենիքս, և հենց ընկերս էլ առաջինն էր և, հուսամ, վերջինը:
Ակամա աչքերիս առաջ եկան այն բոլոր տարիները, որոնք անցկացրել էինք միասին. առաջին դասարանից մինչև համալսարան գնալը, թեկուզ, որ մեր նախասիրությունները շատ տարբեր էին, բայց և այնպես, մենք անպատճառ հասկանում էինք միմյանց: Ամեն հարցում մենք լավագույն ընկերներ էինք, և հենց դա էր մեր զենքը:
Նստած սպասասրահում, մտորելով և վերհիշելով այս ամենը, հետևում էի նրա անցուդարձին. մերթ երևում էր աչքերի փայլը` հուսադրող, պայծառ ապագայի գալուստը, մեկ էլ երևում էր իրողության վիշտը, երբ դառնում էր մանրախնդիր և հասկանում, որ գնում է հավիտյան, և նույնիակ փոշմանելու դեպքում ոչինչ չի փրկվի:
Այնուհանդերձ բոլորս էինք տխուր, քանզի հրաժեշտ էինք տալիս միմյանց: Եվ երբ մոտեցավ այդ չարաբաստիկ ու բաժանարար ժամը, երբ հայտարարվեց ինքնաթիռի մոտալուտ վերելքը, ակամա աչքերս լցվեցին ու արցունքները խանգարում էին, որ պարզ տեսնեմ նրա դեմքի էմոցիաները, հասկանամ ու հավատամ, որ նա ուրախ է, որ այդպես միգուցե ավելի լավ կլինի: Եվ հուսադրող գրկախառնությունն ու նրան վերջին անգամ այդքան մոտ զգալու գործընթացը կարծես տևեց մի վայրկյան, չնայած, որ բոլորը մեզ էին սպասում:
-Եվ վերջին անգամ ի՞նչ կուզես ինձ ասել,- ուրախ տոնով ու ցածր-շշուկային ձայնը ծակեց ականջս:
Ասելու բանն այնքան շատ էր, որ ես պարզապես նախընտրեցի լռել: Եվ այդպես լուռ հրաժեշտ տվինք միմյանց, հուսալով, որ գոնե մի օր կհանդիպենք կրկին, կհանդիպենք ու այլևս երբենք չենք բաժանվի, հրաժեշտը կտևի մեկ օր, և վերդարձը կլինի սովորական:
Այնուհանդերձ կարոտն արդեն տանջում է, բացառիկ զգացմունքն ու անհավատալի իրողությունը թաղվել են հոգուս կենտրոնում ու այլևս չեն սպասում վատ նորության, որից դրդված կհետաձգվի Երևան-Գերմանիա թռիչքը…
Հաջողությո՜ւն. հաջողությո՜ւն իմ ընկեր և միգուցե նաև` եղբայր:

Մերկ մարմին, թափանցիկ հոգի, կանաչ ապրելակերպ ու մտացածին երևակայությու~ն

ՈՒ առավոտյան, երբ, սովորաբար, գարնանը` անձրևից հետո հայտվնում ես թաց խոտերին, կամ էլ` զգում ես դրա թարմ ու կանաչ հոտը, կամ տեսնում ես էլի հոտը, դադարում ես մտածել, որ աշխարհում այնքա~ն մոխիր ու փոշի կա: Երբ հենց այդ նույն խոտին, այդ նույն մաքուր, ազնիվ ու անտեղյակ խոտին կպնում է փոշին, կամ էլ` կպցնում, սկսում ես մտածել ու հասկանալ, որ փոշին, այնուամենայնիվ գոյություն ունի: Երբ նորից ես պայքարում ու փորձում լվացվել, հասկանում ես, որ դա տևում է երանելի վայրկյաններ, որոնք նման են ամառվա գիշերներին ու ձմեռվա ցերեկներին, կամ էլ` մարտ ամսվա անանձրև օրերին…
Թեկուզ, որ դու համառ ես ու համարձակ, թեկուզ, որ դու պայքարում ես ու հաստատակամ ես, ամեն դեպքում, թեկուզ, որ երբեմն ամեն ինչ լինում է հենց այնպես, ինչպես ուզում ես, ինչպես երազել ես ու ձգտել… Հասել ես ու հպարտացել, հասկացել, որ կյանքում ամեն ինչ էդպես էլ շարունակվելու է, չնայած դժվարություններն ավելի շատ են… Թեկուզ, երբ միացնում ես անտարբերության կոճակն ու սկսում ապրել, գոնե մի պահ հասկանում ես, որ դու մենակ չես, քո կողքին, բացի քեզ նման կանաչներից, գալիս են փոշիներ, նույնիսկ ոչ թափանցիկ, երբեմն` սպիտակ ու մեկ վայրկյանում կարող են կոտրել ողնաշարդ, քանի որ դու իրենցից մեկը չես: Ու եթե դու փորձես նորից բարձրանալ վեր, կտեսնես նույն կյանքն ու նույն պատկերը… Ոչինչ, որ այն մեկն արդեն իր գործն արել ու հեռացել է… Կգա մյուսը, հետո` մյուսը ու դու ուզած-չուզած կթողնես դա ու կհեռանաս կանաչների միությունից` պարզաբանելով, որ դա քեզ ամենևին էլ պետք չէր, պարզապես կյանքն ուրախ էր կանաչներով, բայց դու արդեն մեծանում ես, և ժամանակն է հասկանալ, որ կանաչները շատ քիչ են ապրում…